Leopold Godowsky componeerde de Java Suite. Een werk dat door de pianist Tobias Borsboom empathisch wordt uitgevoerd.

English version below

Leopold Godowsky (1870-1938) was een componist uit Litouwen, vooral autodidactisch geschoold. Hij kreeg les in Berlijn en maakte later kennis met Saint-Saëns in Parijs die hem weer in contact bracht met Gabriel Fauré, Gounod en Delibes. Hij gaf les aan het New York College of Music en aan het Chicago Conservatory. In 1890 vestigde hij zich in New York.

Godowsky is vooral bekend van het bewerken van composities(-passages) van andere componisten. Zo bewerkte hij 3 cello-sonates van Bach voor piano en Etudes van Chopin transformeerde hij tot technisch zeer ingewikkelde stukken: voegde thema’s toe, maakte variaties of ontwikkelde ze tot etudes voor, onder andere, de linker hand.

De Java Suite componeerde Godowsky na een reis aan Java in 1922/’23. Hij was zo onder de indruk van gamelanmuziek dat hij deze muzikaal probeerde te vangen in de piano-signatuur. Iets wat qua harmonie onmogelijk is, aangezien de gamelan muziek een heel andere stemming heeft dan de gelijkzwevende stemming zoals die in het westen wordt gebruikt. Toch is de Java Suite een werk dat zeker referenties heeft aan de gamelanmuziek. De terrassendynamiek (het plotseling harder en zachter worden) wordt bij Godoswky toegepast met een grote hang naar de romantiek. Prachtig zijn de herhalende ritmes, de repeterende ritmiek die veel voorkomt binnen de gamelan. Net zoals de pentatoniek (de 5-toons-toonladder) die we ook tegenkomen in bijvoorbeeld de Noord-Afrikaanse-, Chinese-, gospel- of bluesmuziek. Godowsky vult dit aan met uitgebreide harmonieën die zelfs aan de latere jazz-muziek doen denken (A Court Pageant in Solo) en hij gebruikt de hele-toonstoonladder. Deze toonladder heeft geen-begin-en-geen-eind, waardoor hij een fraaie kleuring biedt aan de compositie. Dat geeft de muziek een geheimzinnig en mysterieus timbre waar ook Debussy dol op was en een kenmerk is van het Impressionisme.

Tobias Borsboom weet het allemaal te schitterend te vangen in zijn pianospel. Soepel en vaardig beweegt hij door het gamelan-landschap. Het transparante spel in Wayang-Purwa en de twinkeling in The Gardens of Buitenzorg, naar de pulserende ritmiek in Chattering Monkeys, het zeer melodieuze en majestueuze In the Kraton en het rijk versierde The Bromo Vulcano, tot aan de hectiek van In the streets of Old Batavia. Het klinkt allemaal verzorgd, welbespraakt en met een ragfijn touché waarmee Borsboom je overtuigend de rijke gamelan signatuur laat ervaren.

Zie ook de recensie van Duo Saraswati

English version

Leopold Godowsky composed the Java Suite. A work that is empathetically performed by pianist Tobias Borsboom.

Leopold Godowsky (1870-1938) was a composer from Lithuania who was generally self-taught. He was taught in Berlin and later met Saint-Saëns in Paris, through which he also got to know Gabriel Fauré, Gounod and Delibes. He developed himself so well musically that he started teaching at the New York College of Music and later at the Chicago Conservatory. Godowsky eventually settled in New York in 1890.

Godowsky is best known for his adaptations of compositions (passages) by other composers. For example, he adapted Bach’s 3 cello sonatas for piano and Chopin’s Etudes, which he transformed into technically very complicated pieces: he added themes, made variations on them or developed them into etudes for the left hand.

Godowsky composed the Java Suite after a trip to Java in 1922/’23. He was so impressed by gamelan music that he tried to capture it musically in the piano signature. Something that is impossible in terms of harmony, since gamelan music has a completely different tuning than the equal temperament used in the West. Nevertheless, the Java Suite is a work that certainly has references to gamelan music. The terrace dynamics (suddenly becoming louder and softer) are applied by Godowsky with a great leaning towards romanticism. The repetitive rhythms, the same rhythms that is often found in gamelan, are beautiful. Just like the pentatonic scale (the 5-tone scale) that we also encounter in, for example, North African, Chinese, gospel or blues music. Godowsky supplements this with extensive harmonies that are even reminiscent of later jazz music (A Court Pageant in Solo) and he uses the whole-tone scale. This scale has no-beginning-and-no-end, which gives the composition a beautiful colouring. This gives the music a fine and mysterious timbre that Debussy was also fond of and is a characteristic of Impressionism.

Tobias Borsboom knows how to capture it all brilliantly in his piano playing. He moves smoothly and skillfully through the gamelan landscape. The transparent playing in Wayang-Purwa and the twinkling in The Gardens of Buitenzorg, to the pulsating rhythm in Chattering Monkeys, the very melodic and majestic In the Kraton and the richly ornamented The Bromo Vulcano, to the hectic of In the streets of Old Batavia. It all sounds well-groomed, eloquent and with a delicate touch with which Borsboom convincingly lets you experience the rich gamelan signature.

Read also the review of Duo Saraswati

  • Tobias Borsboom: Java Suite – Leopold Godowsky (trptk)

© Mattie Poels.